پخش موسیقی در اتاق عمل، جراحی را آسان‌تر و بهبودی را سریع‌تر می‌کند
توانایی شنوایی در بیهوشی پابرجا است، موسیقی همچنان می‌تواند بر فعالیت درونی مغز اثر بگذارد
به گزارش ایندیپندنت: یک مطالعه تازه در دهلی نشان می‌دهد پخش موسیقی هنگام جراحی می‌تواند نیاز بیماران را به داروهای بیهوشی کاهش دهد و روند بهبودی پس از جراحی را سریع‌تر کند.
به گفته پژوهشگران، با اینکه داروهای بیهوشی بخش زیادی از فعالیت مغز را خاموش می‌کنند، مسیر شنوایی مغز همچنان تا حدی فعال می‌ماند و بیماری که حین جراحی موسیقی شنیده، پس از پایان اثر داروهای بیهوشی، سریع‌تر و واضح‌تر به هوش می‌آید، چون نسبت به بیمارانی که هیچ موسیقی نشنیده‌اند، به دوزهای کمتری از داروهای بیهوشی نیاز داشته است.
به گزارش سرویس جهانی بی‌بی‌سی، نتایج این تحقیق که به‌همت متخصصان بیهوشی کالج پزشکی مولانا آزاد و بیمارستان دولتی لوک نایاک در دهلی انجام و در مجله «موسیقی و پزشکی» (Music and Medicine) منتشر شد، یکی از قوی‌ترین شواهد تاکنون است که نشان می‌دهد پخش موسیقی هنگام بیهوشی عمومی می‌تواند به شکلی اندک اما معنادار، نیاز دارویی را کاهش دهد و بهبود پس از عمل را بهتر کند.
برای درک اینکه چرا پژوهشگران به سراغ موسیقی رفتند، باید بیهوشی را اندکی رمزگشایی کرد. دکتر فراح حسین، متخصص ارشد بیهوشی و موسیقی‌درمانگر تاییدشده برای این مطالعه، می‌گوید: «هدف همیشه ترخیص سریع بیمار پس از جراحی است. بیمار باید هوشیار، آگاه، بدون گیجی و سردرگمی و ترجیحا بدون درد بیدار شود. با کنترل بهتر درد، واکنش استرسی بدن هم کاهش می‌یابد. دستیابی به این هدف نیازمند ترکیبی دقیق و متعادل از پنج یا شش دارو است که در کنار هم بیمار را خواب نگه دارند، حس درد را مسدود کنند، مانع یادآوری جراحی شوند و عضلات را هم شل کنند.»
پزشکان امروزه در عمل‌هایی مانند خارج کردن کیسه صفرا، این ترکیب دارویی را با «بلاک ناحیه‌ای»ــ تزریق داروی بی‌حسی به اعصاب آن بخش از بدن که تحت جراحی است تا آن قسمت در زمان جراحی درد را حس نکند‌ــ تکمیل می‌کنند، اما بدن انسان جراحی را به‌سادگی نمی‌پذیرد و حتی زیر بیهوشی هم به آن واکنش نشان می‌دهد: ضربان قلب بالا می‌رود، هورمون‌ها افزایش می‌یابند، فشار خون اوج می‌گیرد و… .
کاهش و کنترل این سلسله واکنش‌ها یکی از اهداف اصلی مراقبت‌های جراحی است، زیرا این واکنش‌های استرسی می‌تواند روند بهبودی را کند و التهاب را بدتر کنند. به همین دلیل کنترل آن‌ها بسیار مهم است.
البته داروها نسبت به گذشته بسیار تکامل یافته‌اند. امروز ماسک‌های قدیمی اِتِر کنار گذاشته شده‌اند و جای آن‌ها را داروهای تزریقی گرفته‌اند؛ به‌ویژه پروپوفول که ظرف حدود ۱۲ ثانیه اثر می‌کند و برای عمل‌های کوتاه استفاده می‌شود، چون حالت خماری ناشی از استفاده از گازهای استنشاقی را ایجاد نمی‌کند.
تیم پژوهشی می‌خواست بداند آیا موسیقی می‌تواند میزان پروپوفول و فنتانیل (یک مسکن اوپیوئیدی) موردنیاز بیماران را کاهش دهد یا نه، زیرا داروی کمتر یعنی بیداری سریع‌تر، علائم حیاتی پایدارتر و عوارض جانبی کمتر. بنابراین مطالعه‌ای طراحی کردند که ابتدا با هشت بیمار شروع شد و راه را برای آزمایش اصلی ۱۱ماهه با ۵۶ بیمار دیگر که بین ۲۰ تا ۴۵ سال داشتند، هموار کرد.
آن‌ها به‌طور تصادفی به دو گروه تقسیم شدند. همه یک ترکیب پنج‌دارویی یکسان دریافت کردند: داروی ضدتهوع، آرام‌بخش، فنتانیل، پروپوفول و شل‌کننده عضلانی. هر دو گروه هدفون‌های ضد نویز هم بر سر داشتند، اما فقط یک گروه موسیقی شنید.
نتایج چشمگیر بود. بیمارانی که در معرض موسیقی بودند، به دوزهای کمتری از پروپوفول و فنتانیل نیاز داشتند و دوران بهبودی آرام‌تر، سطح پایین‌تر کورتیزول (هورمون استرس) و کنترل بسیار بهتر فشار خون در طول جراحی را تجربه کردند.
پژوهشگران می‌نویسند: «از آنجا که توانایی شنوایی در بیهوشی پابرجا است، موسیقی همچنان می‌تواند بر فعالیت درونی مغز اثر بگذارد و واضح است که موسیقی توانسته بود آن طوفان درونی را آرام‌تر کند.»
این ایده که ذهن پشت پرده بیهوشی کاملا خاموش نیست، مدت‌ها است دانشمندان را مجذوب کرده است. در موارد نادری از آگاهی حین عمل، بیمار حتی تکه‌هایی از صحبت‌ها در اتاق عمل را هم به یاد آورده است. بنابراین اگر مغز قادر است حتی در حالت ناهوشیاری، تجربیات تنش‌زا را دریافت و ثبت کند، شاید بتواند تجربیات مثبت یا آرامش‌بخش، مثل موسیقی، را نیزــ حتی ناآگاهانه‌ــ دریافت کند.
البته موسیقی‌درمانی در پزشکی چیز تازه‌ای نیست و سال‌هاست که در روانپزشکی، توان‌بخشی پس از سکته و مراقبت‌های تسکینی استفاده می‌شود، اما ورود آن به جهان بسیار فنی و ماشین‌محور بیهوشی، تغییری جدید محسوب می‌شود.
در حالی که تیم پژوهش برای مطالعه بعدی درباره آرامبخشی همراه با موسیقی آماده می‌شود، یک حقیقت پیشاپیش از میان داده‌ها شنیده می‌شود: حتی وقتی بدن بی‌حرکت و ذهن خفته است، به نظر می‌رسد یک موسیقی ملایم می‌تواند آغازگر بهبودی باشد.
