سونوگرافی پروستات؛ روش مطمئن برای بررسی سلامت آقایان

سونوگرافی پروستات یکی از روش‌های تصویربرداری پزشکی است که برای بررسی و ارزیابی پروستات به کار می‌رود. پروستات یک غده کوچک است که در زیر مثانه مردان قرار دارد و نقش مهمی در تولید مایع منی دارد. این آزمون غیرتهاجمی و بدون درد است و از امواج صوتی با فرکانس بالا برای تولید تصاویر دقیق از ساختار پروستات استفاده می‌کند.

کاربردها و مزایا سونوگرافی پروستات

سونوگرافی پروستات برای تشخیص مشکلات مختلفی از جمله بزرگی پروستات، سرطان پروستات و التهاب پروستات استفاده می‌شود. این روش به پزشکان کمک می‌کند تا اندازه و شکل پروستات را ارزیابی کنند و وجود هرگونه ناهنجاری را شناسایی کنند.

انواع سونوگرافی پروستات

سونوگرافی پروستات یکی از روش‌های متداول برای بررسی وضعیت پروستات است. این روش‌های تصویربرداری به دو نوع اصلی تقسیم می‌شوند:

۱. سونوگرافی از مقعد (ترانس‌رکتال)

• در این روش یک پروب کوچک به داخل مقعد وارد می‌شود و امواج صوتی با فرکانس بالا به پروستات ارسال می‌شود. این امواج بازتاب یافته و تصاویر دقیقی را از ساختار پروستات تولید می‌کنند. این روش که به اختصار TRUS نامیده می‌شود، معمولاً برای تشخیص سرطان پروستات و بزرگی خوش‌خیم پروستات (BPH) و التهاب پروستات (پروستاتیت) به کار می‌رود.

2. سونوگرافی پروستات از روی شکم (ترانس ابدومینال)

در این روش پروب سونوگرافی بر روی سطح شکم قرار می‌گیرد و امواج صوتی از طریق دیواره شکم به پروستات ارسال می‌شوند. این روش غیرتهاجمی است و معمولاً برای بررسی اندازه پروستات در مواردی که TRUS مناسب نیست، استفاده می‌شود.
البته باید به دست آمده با این روش ممکن است با دقت تصاویر ترانس رکتال نباشند.

حجم طبیعی پروستات در سونوگرافی

حجم طبیعی پروستات در مردان بالغ به طور کلی در محدوده ۲۰ تا ۳۰ سی‌سی (میلی‌لیتر) است. این مقدار می‌تواند بر اساس عوامل مختلف مانند سن و سابقه خانوادگی متفاوت باشد. پروستات با افزایش سن طبیعی دامنه‌ای برای بزرگ‌تر شدن دارد.

• پروستات در حدود ۲۰-۳۰ سی‌سی معمولاً در مردان میانسال و بالغ.
• پروستات بالای ۳۰ سی‌سی معمولاً نشانه‌ای از هیپرپلازی خوش‌خیم پروستات (BPH) یا سایر شرایط باشد.

پزشکان با استفاده از اندازه‌گیری حجم پروستات و ارزیابی سایر علائم می‌توانند حجم بالاتر از محدوده طبیعی را نشانه‌ای برای بررسی‌های بیشتر در مورد سلامت پروستات باشد. البته برای تشخیص دقیق و تصمیم‌گیری در مورد نیاز به درمان‌های بیشتر باید عوامل دیگری نیز مد نظر قرار گیرد.

برای سونوگرافی پروستات باید ناشتا بود؟

خیر، برای انجام سونوگرافی پروستات نیازی به ناشتا بودن نیست. این نوع سونوگرافی یک آزمون غیرتهاجمی است و آمادگی‌سازی خاصی به جز موارد زیر لازم نیست. با این حال بسته به نوع سونوگرافی (مانند سونوگرافی ترانس رکتال)، ممکن است پزشک از شما بخواهد مثانه خود را پر یا خالی نگه دارید تا تصاویر بهتری از پروستات گرفته شود. همیشه بهتر است دستورات‌العمل‌های خاصی که پزشک یا مرکز تصویربرداری به شما داده است را دنبال کنید.

علائم سرطان پروستات در سونوگرافی

در سونوگرافی، علائم سرطان پروستات می‌تواند شامل تغییراتی در بافت و ساختار پروستات باشد که ممکن است به تشخیص کمک کند. برخی از این تغییرات که پزشک در سونوگرافی ممکن است مشاهده کند عبارت‌اند از:

۱. توده‌ها یا نواحی هیپواکو (کم‌اکو) یعنی نواحی که در سونوگرافی نسبت به محیط اطرافشان مشخص‌تر دیده می‌شوند.
۲. نامنظمی در شکل و کپسول پروستات. برخی تومورهای بدخیم پروستات ممکن است موجب مناطق هیپواکوژنیک (نقاط‌های کم‌نورتر) یا تغییر در بیرونی‌ترین لایه (کپسول پروستات) شوند.
۳. افزایش اندازه پروستات، وجود توده‌های غیر قرینه، یا نماهایی که به صورت نواحی با اکوژنیتی متفاوت (میزان بازتاب امواج صوتی) مشاهده می‌شود.
۴. تغییر در عروق خونی، مثلاً مشاهده عروق خونی نابجا در پروستات که ممکن است نشانه‌ای از حضور تومور باشد.
۵. در برخی موارد، تغییر در بافت اطراف (در شکل یا اندازه) نیز ممکن است نشانه‌هایی از سرطان پروستات باشد.

اما باید دانست که تشخیص قطعی سرطان پروستات فقط با سونوگرافی ممکن نیست. سونوگرافی تنها نواحی مشکوک را شناسایی می‌کند، اما تأیید وجود بدخیمی نیاز به نمونه‌برداری از پروستات (بیوپسی) و بررسی پاتولوژیک دارد. اگر پزشک شما حین سونوگرافی مورد مشکوکی مشاهده کند، ممکن است بیوپسی یا بررسی‌های تکمیلی دیگر مانند آزمایش PSA یا تصویربرداری‌های پیشرفته‌تر (مانند MRI) تجویز نماید.
در نتیجه، انجام سونوگرافی پروستات بدون آمادگی خاصی انجام می‌شود و تفسیر سونوگرافی باید توسط پزشک مجرب صورت گیرد تا تصمیم‌گیری نهایی و اقدامات بعدی حول سلامت و تشخیص بیماری‌های پروستات به درستی انجام شود.