مغز انسان شاید با هفت حس بهترین عملکرد را داشته باشد
پژوهش جدید موسسه فناوری اسکل‌تک (Skoltech) نشان می‌دهد که مغز انسان ممکن است برای پردازش و ذخیره اطلاعات به‌جای پنج حس متعارف، با هفت حس بهترین عملکرد را داشته باشد. به گزارش ساینس دیلی، این مطالعه با استفاده از یک مدل ریاضی پیشرفته انجام شده است و به بررسی چگونگی ذخیره‌سازی مفاهیم ذهنی در قالب رد عصبی (انگرام) می‌پردازد. رد عصبی الگوهای فعالیت سلول‌های عصبی در بازتاب تجربیات حسی مانند بینایی، شنوایی، لامسه، بویایی و چشایی است.
در این مدل، هر مفهوم به‌شکل مجموعه‌ای از ویژگی‌های حسی در فضای ذهنی چندبعدی ذخیره می‌شود. برای مثال، مفهوم «موز» با ویژگی‌هایی مانند زرد بودن، شیرینی، خمیدگی و نرمی در مغز رمزگذاری می‌شود. هر ویژگی در واقع یک بُعد این فضای ذهنی را تشکیل می‌دهد و ترکیب این ابعاد مفهوم کلی را می‌سازد. در این چارچوب، موز به‌عنوان شیئی پنج‌بعدی در فضای مفهومی در نظر گرفته می‌شود که کنار سایر مفاهیم در ذهن ذخیره شده است.
به گزارش ایندیپندنت، نتایج این مدل‌سازی نشان داد که مغز در فضایی با هفت بُعد بیشترین ظرفیت را برای ذخیره مفاهیم متمایز دارد. هنگامی که تعداد ابعاد پنج بود، ظرفیت حافظه محدود شد؛ و زمانی که ابعاد به هشت یا بیشتر افزایش پیدا کرد، مفاهیم در حافظه دچار هم‌پوشانی و تداخل شدند. به گفته پژوهشگران، این نتیجه در شرایط مختلف ثابت باقی می‌ماند و این نشان می‌دهد هفت بعد می‌تواند عدد بهینه برای بازنمایی و ذخیره مفاهیم در حافظه باشد.
یافتههای جدید به این معنا نیست که انسان‌ها دو حس پنهان و ناشناخته دارند. بلکه پژوهشگران می‌گویند در صورت وجود ورودی‌های حسی جدید، مانند حس میدان مغناطیسی یا تشخیص تابش، مغز ممکن است ظرفیت بیشتری برای حافظه پیدا کند.
پروفسور نیکولای بریلیانتوف، از بخش هوش مصنوعی اسکل‌تک و یکی از نویسندگان این پژوهش، گفت: «نتیجه‌گیری ما در مورد حواس انسانی تا حدی فرضی است، اما چه‌بسا انسان‌های آینده تکامل پیدا کنند و بتوانند حس‌هایی تازه مانند درک میدان مغناطیسی یا تابش داشته باشند. در هر صورت، یافتههای ما برای توسعه هوش مصنوعی و رباتیک اهمیت کاربردی دارد. به نظر می‌رسد زمانی که هر مفهوم در حافظه با هفت ویژگی تعریف شود‌ــ نه پنج یا هشت‌ــ ظرفیت تمایز مفاهیم در حافظه به حداکثر می‌رسد.»
پژوهشگران نشان دادند که رد عصبی یا انگرام به‌مرور زمان تکامل پیدا می‌کند و به حالتی پایدار می‌رسد. این گروه از سلول‌های عصبی که با حواس انسان مرتبطند، در بخش‌های مختلف مغز به‌صورت هماهنگ فعال می‌شوند و یک مفهوم یا تجربه را بازنمایی می‌کنند.
در این مدل، انگرام‌هایی که از نظر اندازه یا موقعیت به هم نزدیک‌اند به‌عنوان مفاهیم مشابه در نظر گرفته شدند و برای محاسبه ظرفیت حافظه یک واحد محسوب می‌شوند.
پژوهشگران تاکید می‌کنند که حافظه انسان و دیگر موجودات زنده پدیده‌ای پیچیده و مرتبط با آگاهی است و پیشرفت در مدل‌های نظری حافظه می‌تواند به شناخت بهتر عملکرد مغز و ساخت سامانه‌های هوش مصنوعی با حافظه‌ای شبیه انسان کمک کند.
