اکسیر حیاتی که قاتل اولین امپراتوری چین شد
مقبره «چین شی هوانگ»، نخستین امپراتور تاریخ چین، در منطقه لینتونگ شهر شی‌آن برای قرن‌ها مورد توجه پژوهشگران و تاریخ‌دانان قرار داشته است.
چین شی هوانگ، که از سال ۲۲۱ تا ۲۱۰ پیش از میلاد حکومت می‌کرد، به دلیل یکپارچه‌سازی چین و آغاز ساخت دیوار بزرگ چین شناخته می‌شود.
او در دوران زندگی خود شیفته دستیابی به جاودانگی شد و در جستجوی اکسیر حیات بود. امری وسواس‌گونه که در نهایت هم باعث شد تا جانش را به همین خاطر از دست بدهد.
بسیاری از تاریخ‌دانان بر این باورند که او بر اثر مسمومیت مزمن با جیوه درگذشت. این اعتقاد وجود دارد که وی ظاهراً به مدت طولانی از اکسیری که حاوی جیوه بود استفاده می‌کرده است؛ ماده‌ای سمی که باعث آسیب به سیستم عصبی مرکزی، مغز و کبد و در آخر مرگ او شد.
سیما چیان، کاتب بزرگ دودمان «هان» و پدر تاریخ‌نگاری در چین باستان، در گزارشی که حدود یکصد سال پس از مرگ این امپراتور نوشته درباره جیوه و تله‌های مرگبار در آرامگاه او صحبت کرده است.
او در بخش زندگی‌نامه چین شی هوانگ در فصل ۶ کتاب «شیجی» خود نوشته است: «مقبره از آثار نادر و گنجینه‌های شگفت‌انگیز پر شد. به صنعتگران دستور داده شد تیرهایی بسازند تا به طرف هر کسی که وارد مقبره می‌شود پرتاب شود. مکان به گونه‌ای طراحی شد تا [در برابر متجاوزان] رودی از جیوه همچون رود یانگ‌تسه و زرد به راه بیاندازد.»
باستان‌شناسان می‌گویند حتی اگر سلاح‌های متعلق به ۲ هزار سال پیش از کار افتاده باشند، جریانی از مایع سمی جیوه می‌تواند کاوشگران را در معرض مسمومیت جدی قرار دهد.
حالا باستان‌شناسان مسیرهایی را که به مناطق استخراج قدیمی در شونیانگ منتهی می‌شوند (شاما جمله شیمیائوگو، چوانتانگ‌پینگ و گوجیاوان) بررسی کرده‌اند. این مناطق دارای تاریخچه‌ای طولانی در استخراج و تجارت شنگرف یا سینابار هستند، سنگ معدنی‌ای که منبع اصلی جیوه به شمار می‌رود.
پژوهشگران معتقدند که کشف ذخایر غنی سینابار و بیش از ۱۰۰۰ چاه استخراج قدیمی در شونیانگ، سرنخ‌های کلیدی برای حل بخشی از معمای جیوه‌ی موجود در مقبره است.
